Dấu ấn Võ Văn Kiệt

TRƯƠNG CÔNG GIANG

(Nguyên Phó Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Vĩnh Long)

Sau ngày 30/4/1975, đồng chí Võ Văn Kiệt làm Chủ tịch rồi Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch rồi Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng. Trong thời kỳ đổi mới, ông cùng Trung ương Đảng, Bộ Chính trị từng bước khắc phục khó khăn đưa đất nước tiến lên.

Việt Phương - người nhiều năm làm trợ lý cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Tổng Bí thư Lê Duẩn, kể: Thủ tướng Phạm Văn Đồng chính thức có 32 năm làm Thủ tướng Việt Nam, lúc sinh thời ông thường nói: “Đánh giá đúng mức và khách quan thì trong các đời Thủ tướng của Việt Nam, kể cả tôi, Thủ tướng Võ Văn Kiệt là người làm được nhiều việc và làm được nhiều việc tốt nhất”.

Quả thật từ Bắc xuống Nam trên mọi vùng miền của Tổ quốc, tên tuổi của ông đã gắn liền với bao công trình có ý nghĩa then chốt: xây dựng công trình thủy điện Trị An; đường dây tải điện 500kV Bắc - Nam; điện Thác Mơ, Đa Nhim, Hàm Thuận, Sông Hinh (Phú Yên). Các công trình giao thông: xa lộ Bắc Thăng Long - Nội Bài, cầu Mỹ Thuận, đường cao tốc Láng Hòa Lạc, đường Trường Sơn công nghiệp hóa… Công trình dầu khí KCN Dung Quất, giải tỏa hàng trăm công trình trái phép trên đê Yên Phụ xây kè tránh lũ lụt cho Hà Nội. Với ĐBSCL, là công trình thoát lũ khu vực Tứ giác Long Xuyên, khai hoang Đồng Tháp Mười, quy hoạch cải tạo nâng cấp cơ sở hạ tầng kinh tế, văn hóa, xã hội ở xã Trung Hiệp và TT Vũng Liêm, nâng cấp QL1, xây dựng hệ thống cấp nước sạch ở Vĩnh Long, khôi phục đình Bình Phụng một di tích lịch sử nơi diễn ra Nam Kỳ khởi nghĩa. Huy động nhiều nguồn lực xây dựng nhà tình nghĩa cho các gia đình chính sách ở địa phương. Năm 2000, khi xấp xỉ tuổi 80, ông vẫn dành thời gian đọc bản thảo cuốn “Lịch sử tỉnh Vĩnh Long” và viết lời giới thiệu hết sức cô đọng, súc tích.

Có những việc tuy “nhỏ” đối với một Chính phủ nhưng có ý nghĩa hiệu quả lớn, đó là các quyết định xóa bỏ thói quen đốt pháo, xây dựng công trình vệ sinh hầm cầu tự hoại thay cho “cầu tõm”, ngăn ô nhiễm môi trường. Chỉnh trang công sở, tạo nếp sống mới trong cán bộ công chức. Chỉ một tấm áo dài, bộ com lê, đôi giày, chiếc cà vạt, tấm biển nhỏ chức danh thay cho bộ bà ba, dép lê… nơi công sở, đã đem lại hiệu quả nhiều mặt và tất cả cho đến nay đã trở thành nếp sống được cán bộ, nhân dân ta tự giác thực hiện.

Ông là một người không xuất thân từ khoa bảng, được tôi luyện trong quá trình đấu tranh cách mạng, với năng khiếu trời phú, tác phong bình dị, cởi mở, biết lắng nghe ý kiến mọi người, thực lòng chiêu hiền đãi sĩ nên đã cảm hóa quy tụ giới văn nghệ sĩ, trí thức (kể cả những người khác chính kiến đã từng tham gia chế độ cũ) tâm phục, tin theo, hết lòng dâng hiến tài năng, trí tuệ cho đất nước.

Ở cương vị đứng đầu Chính phủ, Thủ tướng Võ Văn Kiệt không chỉ chú trọng các vấn đề kinh tế, chính trị mà còn rất quan tâm trăn trở tới truyền thống lịch sử, bảo tồn, tôn tạo di sản văn hóa dân tộc. Ông thường gặp GS Phan Huy Lê, khuyến khích động viên Hội Khoa học lịch sử Việt Nam tổ chức nhiều hội thảo, nhằm khắc phục những mặt yếu kém trong phương pháp luận sử học, những hạn chế của tư duy giáo điều, máy móc nhằm nâng cao tính khoa học trong nhận thức lịch sử, trả lại công bằng cho một số nhân vật lịch sử, từ Trần Thủ Độ, Hồ Quý Ly cho đến Phan Thanh Giản, Lê Văn Duyệt, Nguyễn Văn Vĩnh, Dương Văn Minh. Tôn vinh những người nước ngoài có công lớn với Việt Nam như Alexandrede Rhodes, Raymon Diên, Morison… và cách đánh giá trước đây về các Chúa Nguyễn và Vương triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam và Nam Bộ.

Là một người hơn người nhưng ông rất khiêm tốn, đề cao người khác, với những nhà chí sĩ theo kháng chiến, theo Cụ Hồ, có sự hy sinh to lớn, ông nói: “Chúng ta đi theo cách mạng nếu có mất cũng chỉ mất cái quần đùi, còn họ hy sinh cả một sự nghiệp, công danh, điền sản lớn, vinh hoa phú quý do đó không thể đánh giá lòng yêu nước của họ bình thường được”.

Ông là một người của hòa giải hòa hợp dân tộc, trong công cuộc đổi mới xây dựng lại đất nước ông nói: “Tổ quốc đâu phải của riêng những người cộng sản, của bất cứ tôn giáo hay phe phái nào mà của cả dân tộc, của mọi người Việt Nam, của đồng bào ta ở trong nước và nước ngoài, mỗi người ai cũng có quyền và trách nhiệm chung tay xây dựng bảo vệ đất nước”. Nhận thức của ông, của Đảng ta như vậy nên đã tập hợp mọi tầng lớp nhân dân đoàn kết dân tộc thực hiện mục tiêu của mỗi thời kỳ cách mạng.

Điều tâm niệm của ông là “quyền lực không phải ở vị trí mà ở năng lực”. “Có những người có chức có quyền mà không có sự nghiệp, trái lại có người mất hết chức quyền mà sự nghiệp vẫn còn lớn”. Để hoàn thiện bản thân, ông luôn tìm tòi học hỏi người đi trước, sau Bác Hồ, là các đồng chí Lê Duẩn, Phạm Hùng, Lê Đức Thọ, Nguyễn Chí Thanh, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp. Những người học trò ưu tú của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông thấy mỗi người có cá tính riêng, mỗi người là tấm gương sáng để ông kính phục noi theo.

Mức độ hưởng thụ vật chất là thước đo phẩm chất của mỗi con người. Làm theo tư tưởng, đạo đức của Bác Hồ, ông luôn là người chí công vô tư. Khi hết nhiệm kỳ Thủ tướng, chuyển sang làm Cố vấn BCH Trung ương Đảng, ông đã viết giấy trả lại cho Nhà nước ngôi nhà ở phố Phan Đình Phùng, Hà Nội và về sống ở TP Hồ Chí Minh. Khi ông qua đời, tiền bạc của cải không có gì để lại ngoài ngôi nhà khiêm tốn do thành phố cấp ở đường Tú Xương, ông cũng đã có ý định trả lại ngôi nhà này, ông nói: “Mình đi làm cách mạng không có gì đem đi, được dân nuôi đùm bọc che chở, sau khi qua đời cái gì của dân trả lại cho dân là hợp lẽ”.

Đặc biệt, giữa Thủ tướng Võ Văn Kiệt và người dân không có gì cách biệt, với đồng chí bạn hữu, người thân quen cũ tình cảm cá nhân của ông vẫn không có gì đổi khác. Với thuộc hạ, người công tác nhất thời có sai phạm, khuyết điểm hoặc bức xúc khác chính kiến, ông thường cảm thông, khoan dung, độ lượng. Với bạn bè, đồng chí làm việc tốt gặp hoạn nạn khó khăn, ông sẵn lòng dành một phần tiền lương ít ỏi của mình đến tận nơi thăm hỏi. Với cán bộ chiến sĩ được phân công nhiều năm làm trợ lý giúp việc cho ông, được ông coi như người thân trong gia đình. Khi ông hết nhiệm kỳ công tác, ông đều quan tâm sắp đặt nơi ăn chốn ở, việc làm chu đáo cho từng người một.

86 mùa xuân, 70 năm hoạt động cách mạng, ông đi nhiều nơi, trái tim luôn rung động nhạy cảm sâu sắc trước nỗi đau, nỗi lo riêng của từng con người, ông đều quan tâm giải quyết bằng nhiều hình thức với khả năng cao nhất của mình. Tác phong sâu sát, cụ thể, lòng nhân ái của ông đã khắc sâu trong tâm trí nhiều người, trong mọi tầng lớp nhân dân, các dân tộc, đồng bào ta ở trong nước và nước ngoài.

Ảnh hưởng của ông không chỉ có ở trong nước mà còn có ở tầm cỡ quốc tế. Ông là một Thủ tướng có nhiều bạn, được chính phủ, chính khách nhiều nước gần xa cảm tình, nể trọng, đề cao.

Đôi điều đơn cử trên đây cũng đủ nói lên Thủ tướng Võ Văn Kiệt là một người tài đức vẹn toàn, một người có bản lĩnh năng động, quyết đoán, một nhân cách lớn, suốt đời vì nước vì dân, vì tiền đồ của dân tộc, một con người kiệt xuất của thời kỳ đổi mới, một khối óc minh tuệ, một trái tim đầy nhân ái, chan hòa gần gũi mọi người, là người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Một con người của hành động, một con người bất tử trong lòng nhân dân, một vì sao mãi mãi tỏa sáng.

Xin kính đề dâng tặng Thủ tướng câu thơ:

Địa linh sinh nhân kiệt

Sự nghiệp lớn để đời

Việt Nam còn sáng mãi

Dấu ấn Bác Võ ơi!

Báo Vĩnh Long (lược trích)