Chuyện kể bên dòng kênh Thầy Cai

(VLO) Chủ tịch UBND xã Nhơn Phú Võ Thanh Tú đã chia sẻ chân tình về thực trạng làng nghề, đó cũng là những tâm tư trăn trở chung của bà con ở địa phương: “Đề án Di sản đương đại Mang Thít là niềm vui lớn với làng nghề gạch ngói Mang Thít, mọi người đều ủng hộ. Nhưng vẫn còn đó bộn bề những khó khăn, cả những băn khoăn của người dân; khi mà “hình hài” của đề án vẫn chưa rõ nét. Vì vậy, tình trạng dở bỏ những lò gạch vẫn đang diễn ra, rất cần những biện pháp hỗ trợ để giữ gìn nguyên vẹn những giá trị vật thể lẫn phi vật thể của di sản trong tương lai. Người dân cũng rất cần đề án sớm đẩy nhanh tiến độ”.

Dành một ngày thâm nhập vào làng nghề, để hiểu sâu hơn câu chuyện bên dòng kênh Thầy Cai, chuyện xưa, chuyện nay và cũng có những khoảnh khắc... lịm người trước vẻ đẹp của gạch ngói. Những con người gắn bó một đời vẫn đang âm thầm chuẩn bị những dự tính cho riêng mình để làng nghề mai đây có một “đời sống mới”.

Anh Dương Chí Hiền là người có nhiều sáng kiến để giảm chi phí sản xuất, như đầu tư máy cẩu thay nhân công cõng gạch, nghiên cứu hệ thống lọc khói phù hợp với những quy chuẩn về môi trường... Điều này giúp anh vượt khó trong khi nhiều người đã “buông” lò gạch từ lâu.

Nếu nhiều miệng lò đang hoang phế, cây cỏ mọc um tùm, thì hiện nay anh Hiền vẫn cho đỏ lửa 6 miệng lò. Nhưng điều đáng quý hơn cả là tình yêu, tâm huyết anh dành cho gạch ngói, nó như thể “đời đất” và đời người hòa trộn vào nhau mà làm thành những câu chuyện của làng nghề.

Chỉ cần gợi chuyện, anh Hiền có thể say sưa không dứt về gạch ngói, cả lịch sử thuở ban sơ ông Cai Đội cho đào con kênh này rồi được dân gian lưu truyền là dòng kênh Thầy Cai.

47 tuổi, nhưng anh Hiền biết làm gạch từ thời còn lò un với ba anh là ông Dương Chí Hiếu. Những khuôn làm gạch tàu hồi xưa, những dụng cụ sản xuất qua nhiều giai đoạn thủ công, vẫn được anh trân trọng lưu giữ trong khi nhiều người đã... bán ve chai lâu rồi.

Gạch với anh Hiền không chỉ là đất nung, mà nó mang vẻ đẹp riêng, có hồn vía và đời sống riêng của nó. Nói như cổ nhân: “Thanh xuất ư lam, nhi thanh ư lam” (màu xanh đi ra từ màu lam, nhưng nó xanh hơn màu lam). Gạch từ đất, nhưng nó mang đời sống riêng qua bàn tay tạo tác của nghệ nhân.

Những viên gạch “ngân lượng” anh Hiền chế tác theo mẫu riêng, tạo nên căn nhà mang vẻ đẹp vô cùng ấn tượng, anh cũng là người cung cấp gạch cho công trình resort gần đó - lấy gạch và gỗ làm chủ đạo, họ chính là những hạt nhân của làng nghề đang âm thầm chuẩn bị câu chuyện của tương lai.

Đó là câu chuyện khai thác sản phẩm du lịch độc nhất vô nhị trong cả nước và tầm vóc thế giới khi Đề án Di sản đương đại Mang Thít sẽ được triển khai. Một số hình ảnh ghi lại trong một ngày lang thang bên dòng kênh Thầy Cai.

NGỌC TRẢNG (thực hiện)

Làng nghề bên dòng kênh Thầy Cai.

Những thế hệ nối tiếp nhau gìn giữ làng nghề.

Anh Dương Chí Hiền - người dẫn chuyện bên dòng kênh Thầy Cai.

Vẻ đẹp của di sản.

Khu resort hơn 10 công đất, bên kênh Thầy Cai, lấy gạch và gỗ từ cây ăn trái Nam Bộ. Nghệ thuật sắp đặt làm gạch Mang Thít có đời sống mới, sang trọng hơn.

Nguy cơ trở thành phế tích.