Phát huy tính chủ động trong ứng phó hạn, mặn

 

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, Bí thư Tỉnh ủy- Trần Văn Rón cùng các đồng chí lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long và đoàn công tác kiểm tra tiến độ thực hiện cống Vũng Liêm.

Kiểm tra công tác phòng chống hạn, mặn tại Vĩnh Long ngày 10/2/2020, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp- PTNT Nguyễn Xuân Cường biểu dương những nỗ lực của tỉnh trong việc chủ động các giải pháp ứng phó, hạn chế thiệt hại do hạn, mặn gây ra cho sản xuất, dân sinh, qua đó bộ trưởng cũng đề nghị tỉnh tiếp tục phát huy những kết quả này trong thời gian tới.

Theo Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Vĩnh Long, từ đầu mùa khô 2019- 2020 đến nay, mực nước sông, rạch giảm nhanh. Trong tháng 1/2020, mực nước cao nhất trên sông Tiền tại trạm Mỹ Thuận chỉ đạt 1,57m, thấp hơn so với cùng kỳ năm trước là 0,2m, thấp hơn mức lịch sử năm 2019 là 0,55m.

Ngay từ những ngày 8, 9/12/2019, độ mặn trên 5‰ đã bắt đầu xuất hiện trên địa bàn tỉnh sớm hơn mọi năm. Tỉnh Vĩnh Long bị ảnh hưởng bởi 2 đợt xâm nhập mặn kỷ lục vào đầu tháng 12/2019 và đầu tháng 1/2020.

Riêng đợt xâm nhập mặn từ ngày 6- 14/1/2020, độ mặn lên cao kỷ lục. Đỉnh mặn tại các điểm đo dọc sông Cổ Chiên và sông Hậu đều vượt đỉnh mặn lịch sử năm 2016 từ 0,4- 2‰. Độ mặn trên sông Cổ Chiên tại Vũng Liêm từ 6,2- 10‰, trên sông Hậu tại Trà Ôn từ 2- 6,9‰.

Thời điểm trước và sau Tết Nguyên đán (13/1- 4/2/2020), độ mặn đã giảm nhanh xuống dưới 2‰, nguồn nước tương đối thuận lợi cho sản xuất và sinh hoạt. Tuy nhiên, từ ngày 5/2/2020, độ mặn tăng trở lại theo kỳ triều cường rằm tháng Giêng.

Đến ngày 10/2/2020, độ mặn đo được tại cống Nàng Âm đã lên đến 8,3‰, Tích Thiện 7,2‰, Quới An 4,4‰, Ngã Tư 1,5‰, Trà Ôn 1,6‰. Dự báo độ mặn cao nhất tại cống Nàng Âm có thể lên đến 8,5‰, sau đó giảm dần.

Tại các huyện thuộc vùng có nguy cơ chịu ảnh hưởng xâm nhập mặn cao như Vũng Liêm, Trà Ôn, Mang Thít, Tam Bình bị ảnh hưởng do những đợt triều thấp hay vào đợt mặn lên cao vào tháng 12/2019 và 1/2020.

Cụ thể, trên 10.000ha lúa Đông Xuân, 23.890ha cây lâu năm thiếu nước tưới trong vòng 1 tuần do đóng cống ngăn mặn, mực nước thấp không tưới tự chảy, phải bơm do nhiều kinh mương bị bồi lắng không cấp, trữ đủ nước.

Toàn tỉnh có 31 nhà máy nước, trạm cấp nước, với trên 66.200 hộ bị ảnh hưởng xâm nhập mặn khoảng 10 ngày trong thời kỳ độ mặn lên cao, phải đóng cống ngăn mặn. Do nguồn nước thu từ kinh, rạch bị nhiễm mặn và khó khăn trong việc trữ nước ngọt nên buộc các nhà máy phải khai thác nguồn nước nhiễm mặn dưới 4‰ lúc triều thấp để cấp tạm thời trong những ngày mặn lên cao.

Qua làm việc với đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp- PTNT, tỉnh Vĩnh Long kiến nghị Trung ương hỗ trợ tỉnh đầu tư thực hiện các dự án, công trình giao thông phục vụ xây dựng nông thôn mới tại huyện Vũng Liêm có tổng mức đầu tư 67,55 tỷ đồng (từ nguồn kết dư của dự án nạo vét kinh Mây Phốp- Ngã Hậu do Bộ Nông nghiệp- PTNT làm chủ đầu tư); dự án nạo vét kinh La Ghì- Trà Ngoa (Trà Ôn) diện tích phục vụ 30.000ha, tổng mức đầu tư 200 tỷ đồng; hệ thống thủy lợi Cái Cá- Mây Tức (Vũng Liêm) diện tích phục vụ 45.000ha, tổng mức đầu tư 250 tỷ đồng. 5 dự án phát triển bền vững cây ăn trái (bưởi, sầu riêng,…) tỉnh Vĩnh Long từ nguồn WB, tổng vốn đầu tư 411 tỷ đồng.

Theo ông Nguyễn Văn Liêm- Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp- PTNT tỉnh Vĩnh Long, nhờ các cấp chính quyền và nhân dân có biện pháp chủ động ứng phó nên xâm nhập mặn ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt không đáng kể.

Tuy nhiên, khó khăn của tỉnh hiện nay là còn nhiều diện tích đất sản xuất có thể thiếu nước trong những ngày triều thấp, đóng cống ngăn mặn, phải bơm tới hỗ trợ. Các nhà máy nước, trạm cấp nước sạch bị động trong khai thác nguồn nước từ kinh, rạch vì hầu hết kinh, rạch đều hở, không trữ được nước ngọt, nước bị nhiễm mặn vẫn khai thác cấp sử dụng trong những ngày độ mặn sông, rạch lên cao.

Vùng Nam sông Măng Thít, nhất là các vàm sông nối với sông Cổ Chiên, sông Măng Thít, sông Hậu còn hở, chưa có cống ngăn mặn nên mặn vẫn còn xâm nhập vào nội đồng. Hiện việc ngăn triều, mặn chỉ nhờ vào hệ thống đê bao ven các kinh cấp 1, cấp 2 và các cống nhỏ trên đê bao.

Nhiều kinh, rạch nội đồng, trong vùng đê bao bị bồi lắng, các huyện thiếu kinh phí nạo vét (khoảng 200km kinh) nên khả năng cấp nước, trữ nước ngọt phục vụ sản xuất, sinh hoạt là rất thấp.

Hiện tại khả năng chỉ cấp từ 5- 10 ngày trong những ngày đóng cống ngăn mặn, nếu kéo dài từ 15- 30 ngày thì không đủ nước. Trong khi đó, tỉnh gặp khó khăn trong hỗ trợ các huyện về kinh phí thực hiện công trình ứng phó hạn, mặn nên rất cần sự hỗ trợ của Trung ương.

Cống Vũng Liêm đã vận hành phục vụ phòng chống xâm nhập mặn, kiểm soát nguồn nước từ ngày 20/1/2020.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đánh giá cao những kết quả đạt được trong việc chủ động ứng phó hạn, mặn của tỉnh Vĩnh Long thời gian qua; đồng thời lưu ý tỉnh cần rà soát và có biện pháp bảo vệ diện tích lúa Đông Xuân có nguy cơ chịu ảnh hưởng hạn, mặn.

Đối với diện tích lúa Hè Thu sớm, tỉnh cần có kế hoạch chuyển đổi sang trồng màu cũng như cơ cấu lại nhóm giống rau màu thành một chỉnh thể thích ứng tốt với hạn, mặn. Riêng diện tích cây ăn trái thì tỉnh cần có kế hoạch dự trữ đủ nước ngọt phục vụ sản xuất.

Ngoài ra, hạn, mặn cũng có khả năng gây ảnh hưởng đến số lồng bè nuôi cá trên sông nên cần được kiểm soát chặt để giảm thiểu thiệt hại. Đối với việc cung cấp nước sạch nông thôn, từng trạm cấp nước phải xây dựng phương án cấp nước trên địa bàn phục vụ, không để thiếu nước trong thời gian hạn, mặn lên cao.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cũng lưu ý từ nay đến cuối mùa khô, tỉnh Vĩnh Long còn có khả năng chịu ảnh hưởng của đợt hạn, mặn vào tháng 3 năm nay, đòi hỏi công tác phòng chống ứng phó cần tiếp tục phát huy tính chủ động, hạn chế thiệt hại.

Bộ trưởng cũng kỳ vọng từ việc tổng kết những kinh nghiệm ứng phó hạn, mặn trong mùa khô này, Vĩnh Long sẽ có những điều chỉnh kế hoạch cơ cấu lại nông nghiệp của tỉnh sát sườn hơn theo hướng biến thách thức thành cơ hội, chủ động, linh hoạt thích ứng tốt với hạn, mặn trong những năm tiếp theo.

Thời gian qua, Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 10 (Bộ Nông nghiệp- PTNT) đã thực hiện các dự án thủy lợi phát huy hiệu quả ứng phó hạn, mặn tại tỉnh Vĩnh Long. Theo đó, cống Tân Dinh (thuộc 2 huyện Trà Ôn- Vĩnh Long và Cầu Kè- Trà Vinh) đã được vận hành phục vụ sản xuất, đảm bảo kiểm soát tốt nguồn nước, ngăn mặn từ giữa tháng 1/2020. Cống Vũng Liêm hiện đã hoàn thành trên 96% khối lượng, đã vận hành phục vụ phòng chống xâm nhập mặn, kiểm soát nguồn nước từ ngày 20/1/2020. Dự án nạo vét kinh Mây Phốp- Ngã Hậu đã hoàn thành nạo vét mở rộng 24,54km kinh và toàn bộ cống hở, cống ngầm dọc bờ kinh, kịp thời ứng phó với hạn, mặn trong mùa khô 2019- 2020.

 

Bài, ảnh: LÊ SƠN- TẤN ANH