Khởi động Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp

Vĩnh Long đang tập trung phát triển vùng lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh. Ảnh: HOÀNG MINH

UBND tỉnh vừa thông qua kế hoạch thực hiện Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh, mang đến một hướng mới về phát triển bền vững ngành lúa gạo của tỉnh trong điều kiện ảnh hưởng biến đổi khí hậu (BĐKH).

 

Các mục tiêu hướng đến

 

Do nằm ở vị trí trung tâm ĐBSCL, gần các tỉnh trọng điểm sản xuất lúa như Đồng Tháp, Tiền Giang, An Giang, nên tỉnh ta rất thuận lợi trong việc xây dựng vùng sản xuất nguyên liệu lúa chất lượng cao.

 

Trong 2 năm gần đây (2020-2023), tổng diện tích gieo trồng lúa của tỉnh từ 112.400-112.700ha, sản lượng từ 679.700-895.000 tấn, đứng thứ 12 vùng ĐBSCL. Hiện cây lúa vẫn là cây trồng chủ lực của tỉnh. 

 

Trên cơ sở Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án) đã được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1490/QĐ-TTg ngày 27/11/2023, Sở Nông nghiệp-PTNT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch thực hiện Đề án này ở Vĩnh Long tại Quyết định số 513/QĐ-UBND ngày 19/3/2024.

 

Mục tiêu của kế hoạch nhằm định hướng và đề ra giải pháp thúc đẩy phát triển vùng sản xuất chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh theo hướng canh tác bền vững; đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, thu nhập và đời sống của người trồng lúa, góp phần bảo vệ môi trường, thích ứng với BĐKH và giảm phát thải khí nhà kính.

 

Vĩnh Long triển khai thực hiện Đề án trong 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 (từ năm 2024-2025) triển khai tại 4 huyện Vũng Liêm, Long Hồ, Bình Tân, Tam Bình với diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp là 3.203 ha/năm; giai đoạn 2 (từ 2026-2030) thực hiện tại các huyện Vũng Liêm, Long Hồ, Bình Tân, Tam Bình, Trà Ôn, Mang Thít và TX Bình Minh, sẽ phát triển diện tích canh tác lên 20.000ha.

 

Ở vụ lúa Hè Thu 2024, tỉnh thực hiện Đề án lồng ghép trong các mô hình lúa sạch, lúa hữu cơ, mô hình lúa cánh đồng lớn ứng dụng công nghệ cao… đã triển khai các năm trước ở các huyện, thị xã.

 

Ở vụ lúa này, tỉnh chỉ đạo sử dụng giống 2-3 giống lúa chủ lực, 80% giống lúa chất lượng cao, giống xác nhận hoặc tương đương, hạn chế canh tác giống chất lượng thấp, chuyển đổi cơ cấu giống lúa theo hướng nâng cao tỷ lệ giống kháng hoặc giống có mức nhiễm nhẹ với sâu, bệnh, hạn, mặn…

 

Đề án hướng đến mục tiêu đến năm 2025 và 2030 đối với diện tích tham gia Đề án đạt lần lượt là: lượng giống gieo sạ giảm còn từ 80-100 kg/ha và dưới 70 kg/ha; lượng phân bón hóa học và thuốc BVTV có nguồn gốc hóa học giảm 20% và 30%; lượng nước tưới so với canh tác truyền thống giảm 20%;

 

100% diện tích áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững như “1 phải 5 giảm”, tưới ngập khô xen kẽ, tiêu chuẩn sản xuất lúa bền vững SRP; 70% rơm tại các vùng chuyên canh được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng; tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 10% và dưới 8%;

 

giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 30% và tăng 40%, trong đó tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa đạt trên 40% và trên 50%; phát thải thấp chiếm trên 20% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh.

 

Ngoài ra, còn đặt ra mục tiêu, đối với diện tích lúa tham gia Đề án sẽ giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống, hướng tới bán tín chỉ carbon trong và ngoài nước thông qua việc ứng dụng hệ thống đo đạc- báo cáo- thẩm định (MRV) làm cơ sở cấp tín chỉ carbon cho các diện tích đã áp dụng quy trình canh tác lúa phát thải thấp.

 

Điều kiện cần để thực hiện Đề án

 

Để đạt được các mục tiêu đề ra, UBND tỉnh đã thành lập ban chỉ đạo thực hiện kế hoạch triển khai Đề án (tại Quyết định số 353/QĐ-UBND ngày 28/2/2024) nhằm tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện các nội dung, nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra. 

 

Tỉnh sẽ tổ chức rà soát, xác định vùng sản xuất lúa tập trung, được quy hoạch là đất chuyên trồng lúa trong quy hoạch sử dụng đất để đăng ký diện tích tham gia Đề án; đầu tư xây dựng, nâng cấp, sửa chữa, hoàn thiện các công trình thủy lợi để chủ động tưới, tiêu, ứng phó tốt với thiên tai và thuận lợi cho máy móc, thiết bị, phương tiện vận hành, di chuyển.

 

Đồng thời rà soát mạng lưới kho, sấy, chế biến trong vùng chuyên canh lúa để tạo điều kiện về mặt bằng cho doanh nghiệp liên kết sản xuất- tiêu thụ mở rộng cơ sở sấy, chế biến để nâng cao hiệu quả và quy mô liên kết; đào tạo tập huấn nâng cao năng lực cho hộ nông dân và các tổ chức tham gia Đề án…

 

Song song đó, tỉnh sẽ tập trung rà soát, điều chỉnh, bổ sung và tổ chức triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ các đối tượng tham gia Đề án, như:

 

chính sách hỗ trợ tín dụng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, hỗ trợ thực hiện liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp giữa HTX, tổ hợp tác với các doanh nghiệp; thực hiện chi trả tín chỉ carbon dựa vào kết quả cho vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp; xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu và phát triển thị trường sản phẩm gạo chất lượng cao và phát thải thấp.

 

Bên cạnh các nguồn vốn thực hiện Đề án (ngân sách trung ương và địa phương, nguồn tín dụng, nguồn xã hội hóa từ các doanh nghiệp, HTX, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước), tỉnh còn tranh thủ các nguồn vốn tài trợ không hoàn lại, nguồn vốn vay hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và nguồn hỗ trợ quốc tế khác để thực hiện kế hoạch này.

 

Đặc biệt là đầu tư hỗ trợ ứng dụng hệ thống MRV làm cơ sở cấp tín chỉ carbon cho các diện tích đã áp dụng quy trình canh tác lúa phát thải thấp, hướng tới bán tín chỉ carbon trong và ngoài nước nhằm tăng thu nhập cho hộ nông dân, tổ chức tham gia.

Hiện cây lúa vẫn là cây trồng chủ lực của tỉnh.

UBND tỉnh yêu cầu, phát triển các vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh phải dựa trên lợi thế về đất đai, thời tiết và khí hậu của tỉnh đã được đề ra tại Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Chương trình hành động phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH trên địa bàn tỉnh đã được UBND tỉnh ban hành.

 

Đồng thời xác định cụ thể nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp chủ yếu để các sở, ngành tỉnh; UBND các huyện, thị xã, thành phố; các cơ quan, đơn vị có liên quan có kế hoạch triển khai thực hiện, đạt các mục tiêu, nhiệm vụ như Đề án đã định ra.

Bài, ảnh: MỸ TRUNG