Lời nói chẳng mất tiền mua...
Một buổi sáng, tôi chở ngoại đi chợ xã. Ngoại chọn mua các loại thịt cá rồi sang đến quầy rau. Khi ngoại hỏi người bán rau: “Cô ơi bán cho tôi ba ngàn ngò rí!” Người bán lớn tiếng: “Mua có ba ngàn không bán. Bà biết nay ngò rí giá bao nhiêu chưa? Năm ngàn trở lên mới bán”. Nói rồi người bán rau quay sang bán hàng cho người khách khác, bỏ mặc ngoại tôi. Bà lắc đầu bước đi sang quầy rau khác. Vừa đến, chị bán hàng đã tươi vui mời đón:
- Ngoại ơi, mua rau củ đi, hàng tươi ngon mới về nè ngoại!
- Cô bán cho tôi ba ngàn ngò rí nghen!
- Dạ ngoại ơi, mua dùm con năm ngàn đi, nay rau lên giá quá trời, ít quá con khó cân!
Ngoại tôi cũng vui vẻ đồng ý và còn mua thêm ít rau củ nữa. “Lời nói gói vàng” nói sao cho người nghe ưng bụng thì có hơn không. Cũng là một câu nói mà người thì nói có suy nghĩ, kẻ cứ tuôn ra cho sướng cái miệng, còn lại ra sao thì kệ.
Một buổi xế chiều, tôi chở người thân đến một trạm y tế. Hôm ấy mưa dai dẳng cả ngày, nghe thông báo có đợt tiêm ngừa nên cũng tranh thủ sắp xếp dù mưa gió cũng che áo mưa đi. Đến nơi tôi vừa ghé xe, thấy ông bà tuổi cũng ngoài sáu mươi đang nói chuyện với nhân viên ở trạm:
- Cô ơi, chúng tôi đến chích ngừa, gửi giấy tờ ở đâu cô?
- Hết rồi, về đi, chừng nào có thông báo thì ra chích!
- Dạ cảm ơn cô! Thôi mình về bà ơi!
Ông quay xe vòng ra, bà chỉnh lại áo mưa. Trời vẫn mưa rả rích, gió từng đợt thổi qua, nếu đã bị ướt sẽ càng thêm lạnh. Giá mà có dán thông báo ngay cổng, khi đến nơi người dân nhìn thấy sẽ tự ra về, không phải nghe những lời cộc lốc như vậy!?
Cũng vài lần, tôi đến một nơi đông người, nhân viên phát loa gọi tên: “Nguyễn Văn A, 65 tuổi; Lê Thị B, 81 tuổi,…”. Nếu nhân viên có thể gọi: “Mời ông Nguyễn Văn A, 65 tuổi,…” thì sẽ hay hơn không?
Người xưa đã để lại rất nhiều lời khuyên về việc nói năng: Ăn phải nhai, nói phải nghĩ; học ăn, học nói, học gói, học mở; uốn lưỡi bảy lần trước khi nói,… Lời nói không đơn thuần là truyền thông tin mà còn mang giá trị văn hóa, đạo đức. Mặc dù “lời nói không mất tiền mua” nhưng xem ra không phải ai cũng biết “lựa lời”. Thật đáng tiếc!
MAI THẮM