Những quan ngại mang tên: Funan Techo
Dự án kênh Funan Techo mà Campuchia triển khai được các chuyên gia nhận định về những quan ngại sẽ tác động, gây tình trạng khô hạn và thiếu hụt nước sẽ trầm trọng hơn cho ĐBSCL.
Sau khi phê chuẩn dự án kênh Funan Techo vào ngày 19/5/2023, giới chức Campuchia đã thiết lập ủy ban liên bộ để triển khai công trình. Theo kế hoạch, kênh đào được khởi công cuối năm nay, hoạt động năm 2028- tức chỉ 4 năm xây dựng.
Vì sau Campuchia quyết tâm xây Funan Techo? Theo các chuyên gia, quốc gia này không có tuyến đường trực tiếp nối từ sông ra biển. Kênh đào Funan Techo dài 180km, trị giá 1,7 tỷ USD sẽ giúp kết nối Thủ đô Phnom Penh với các cảng của Campuchia trên vịnh Thái Lan.
Tuy nhiên, theo nhận định kênh Funan Techo “sẽ đảo lộn hệ sinh thái miền Tây”. Tại hội nghị tham vấn về đề xuất dự án kênh đào Funan Techo của Campuchia tại Cần Thơ mới đây, PGS.TS Lê Anh Tuấn- giảng viên Khoa Môi trường và Tài nguyên (ĐH Cần Thơ) cho rằng, khi hình thành chắc chắn nước trên sông Tiền và sông Hậu, hai phân lưu của sông Mekong về đến ĐBSCL có thể sẽ giảm khoảng 50%.
Đồng thời, dự án còn tác động về hệ sinh thái, môi trường và tính đa dạng sinh học. Các công trình kiểm soát nước đã xây dựng như: cống đập Trà Sư, hệ thống kiểm soát lũ Bắc Vàm Nao... sẽ giảm hiệu quả vận hành. Quy hoạch vùng và các địa phương có thể phải điều chỉnh; hàng chục dự án ứng phó biến đổi khí hậu và dự án xóa đói giảm nghèo đã và đang triển khai… ảnh hưởng do thiếu hụt nguồn nước ngọt, kéo theo một bộ phận người dân đã thoát nghèo có nguy cơ tái nghèo và có thể gia tăng lượng di cư thời gian tới.
Trong bối cảnh này, nhiều chuyên gia khuyến nghị phía Campuchia cần phối hợp chặt chẽ với Việt Nam, Ủy hội Sông Mekong trong việc chia sẻ thông tin và đánh giá tác động của công trình này đối với tài nguyên nước và môi trường sinh thái của khu vực ĐBSCL.
Trong nước, các đơn vị liên quan cần chủ động phân tích, nhận định vùng ảnh hưởng để dự báo khai thác nguồn nước, phù sa, ô nhiễm. Đồng thời công bố các kịch bản tác động, đưa vào nghiên cứu và ra quyết định về kế hoạch, quy hoạch, đầu tư, giám sát, dự báo nguồn nước, phương án trữ nước nhằm giảm thiểu nguy cơ ảnh hưởng.
N.HOÀNG